Ana Kurgu / Fikir

Larissa çok katmanlı tarihî altyapısının yanında modern yaşam için güçlü potansiyelleri olan bir kent niteliğindedir. Yani denilebilir ki; Larissa tarihî kent merkezi ve gelişen yeni kent dokusuyla yaşamaya devam eden bir müzedir. Modern yaşamın içindeyken birçok dönem ve medeniyete dair izlerin görülebileceği kent merkezinde mevcut durumda bazı değerler arka planda kalmış ve kent dokusunun içinde gizlenmiş durumdadır. Yapılmış olan bazı müdahaleler ile kentin sahip olduğu değerlerin kısmen açığa çıkarıldığı, kentin potansiyelini ortaya koyduğu görülmektedir. Gelinen noktada çıkarılmış bu değerleri bir bütün olarak ele alıp, daha görülebilir, izlenebilir, erişilebilir kılmak ve gün boyu akan hayata dâhil etmek gerekmektedir.

​

Arazi Kullanımı

Kentin değerlerini vurgulamak, yaşama dâhil etmek amacıyla özellikle yarışmaya konu olan Area-1 ve yakın çevresi odak kabul edilip çevresinin bu odağa göre şekillenmesi gerektiği düşünülmüştür. Bu sebeple öncelikle antik tiyatroların bulunduğu yapı adalarında kamulaştırma yapılması önerilmektedir. Kamulaştırma önerileri yerlerine ve yapıların özelliklerine göre ayrılarak 3 farklı şekilde kurgulanmıştır.

 

1. Antik Tiyatro B’nin bitişiğindeki yapının öncelikli olarak kamulaştırılması, yıkılması ve parselin açık alana dâhil edilmesi önerilmektedir.

2. Antik Tiyatro B’nin yanındaki yapı adasındaki yapıların ise kütle özellikleri ile tiyatroya fazlasıyla baskın olmaları, tiyatroyu kapatır şekilde konumlanmış olmaları sebebiyle kamulaştırılıp yıkıldıktan sonra bu adanın tiyatro ile beraber özel proje alanı ilan edilmesi gerektiği düşünülmektedir.

3. Antik Tiyatro A çevresindeki yapıların fiziksel iyileştirme, tarihî dokuyla ve birbirleriyle uyumlu hâle getirme müdahalelerine ihtiyacı olduğu düşünülmektedir. Birbirinden farklı kat yükseklikleri, cephe özellikleri ve malzemelerin detaylı bir çalışma ile sağlıklaştırılması gerekmektedir. Aynı zamanda bu yapı adalarındaki işlevlerin de içinde bulundukları ortam ile çeliştiği, birbirlerinden ve ortamdan kopuklukları ile karmaşa yarattığı gözlemlenmiştir. Bu sebeple, kamulaştırıldıktan sonra yakın çevre için tanımlanmış işlevlere uygun işlevlerin yerleşmesi sağlanmalıdır.

 

Kamulaştırma önerilerinin yanı sıra arkeolojik alanların ve Fortress Hill’in etrafı dokuyu desteklemek ve zenginleştirmek amacıyla zemin katlarının sanat galerisi, sergi salonu, tiyatro, kitabevi, sahaf, atölye, pastane, kafe, restoran, şarap evi vb., üst katlarının ise ofis ve benzeri ticari işlevlere dönüştürülmesi önerilmektedir.

 

Alandan bir blok daha uzaklaşıldığında bazı yapı adaları, mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak ticaret için ayrılmış durumdadır. Odak olarak ele alınan tarihî dokunun bulunduğu alanın yakın çevresinin tamamen ticarete dönüştürülmemesi ise bir diğer önemli nokta olarak üzerinde durulmuştur. Master (nâzım) plan, dokunun yakınındaki bir grup adayı da ticarete önerdikten sonra geri kalan alanların konut ya da sadece zemin katı ticaret olan konut olarak kullanılmasını önermektedir. Bu öneri ile de hem mevcut yapı stokunun kullanımının devamlılığını sağlamak, hem de bölgede gece-gündüz yaşayan, hareketli, güvenli bir sosyal ortam amaçlanmaktadır.

​

Erişilebilirlik

Tarihî kent merkezinin kolay ulaşılabilir olması barındırdığı işlev ve etkinlikler kadar önemlidir. Mevcutta yapılmış yayalaştırma ve trafiği kontrollü hâle getirme çalışmalarına bazı ekler yapılmasının uygun olacağı düşünülmüştür. Yıllar geçtikçe artacak araç trafiğini azaltmak, hem otopark kısıtlılığı hem trafik tıkanıklığı hem de çevre ve gürültü kirliliği gibi problemleri önlemek adına temel hedef olarak belirlenmiştir. Bu amaçla merkeze çok yakın olan otobüs terminalinin biraz daha kent dışında bir alana taşınması öncelikli önerilerdendir. Sonrasında ulaşılabilirliği kolaylaştırmak adına elektrik ile çalışan, kent merkezinin etrafında dolaşan bir tramvay hattı oluşturulmuştur. Merkezdeki yapısal olarak müsait yollara bisiklet yolu tanımlanarak güzergâh çizilmiş ve kritik noktalara duraklar işaretlenmiştir. Bu sayede şehrin uzak noktalarından gelen insanlar tramvay ile merkeze kolayca ulaşıp merkezde de güvenle yürüyebilecekleri gibi bisiklet, trotinet gibi araçlarla da rahatça, trafik ve otopark sorunu yaşamadan dolaşabileceklerdir. Geçmiş uygulamalarla oluşturulmuş yaya yollarının, bisiklet ve tramvay yolları ile desteklendiği takdirde oldukça kullanışlı olacağı düşünülmüş; yalnızca Antik Tiyatro B ve katedral (St. Achilles Cathedral) civarında birkaç ek yayalaştırma yapılması önerilmiştir. Benzer şekilde, bu yaya yolları üzerinde hâlihazırda bulunan gölgeliklerin birçoğu mevcut yerinde, bazıları ise yapılmış tasarımla birlikte çalışacak şekilde yakın yerlere taşınarak değerlendirilmiştir.

​​

Alan Bütünlüğü

Bölgenin işlevsel ve yapısal özelliklerini güçlendirecek kurgular oluşturulduktan sonra, Antik Tiyatro A etrafında odaklanan kent merkezinin kentin geri kalanı ve kendi içindeki bütünlüğünü sağlayabilmek amacıyla bağlantı aksları oluşturulmuştur. Bu akslar güneydeki Central Square'den başlayıp kuzeyde Pinios Nehri'ne kadar uzanmakta ve arada kalan kent hikâyesinin bağlantılarını oluşturmaktadır. Akslar, tarihî kent merkezine gelen, oradan geçmekte olan, orada durmak isteyen herkesi dokuyu fark etmeleri, deneyimlemeleri için yönlendirirken bir yandan da içine çekmekte, bütünün parçası gibi hissetmelerini sağlamaktadır. Oluşturulan bu akslar 4 ayrı kavramdan kaynaklanarak şekillenmiştir.

 

• Kültürel Aks

• Sosyal Aks

• Turistik Aks

• Kentsel Aks

 

Kültürel aks, kültür varlıklarının durulup izlenebileceği, üzerinde sergi donatıları olup açık hava sergilerinin gezilebileceği, seyir noktaları ile birleşecek şekilde oluşturulmuştur. Kültürel aksın meydanlaşan ya da kesişim oluşturan kritik bazı noktalarında da kentin coğrafi ve mitolojik kültüründen alınan referans ile zeytin ve defne gibi simgesel, anıtsal ağaçlar yerleştirilmiştir. Sosyal aks, bölgede oluşturulan açık alanlarda oturma noktaları, seyir alanlarından oluşmaktadır. Turistik aks, tarihî bölgede turistik amaçla dolaşan insanları görmeleri gereken her yerde dolaştırmaktadır. Bu aks üzerinde aynı zamanda çok katmanlı bu kentin kolay kavranabilmesi gerektiği düşünülmüştür. Bu sebeple aksın üzerinde yürümekte olan insanların bir nevi müze gezer gibi nerede, hangi zamanda olduklarını hızlıca kavrayabilecekleri bilgilendirme panoları kurgulanmıştır. Kentsel aks ise diğerlerinden farklı olarak biraz daha güncel yaşantıya ait, yapı adaları ile birebir temaslı bir akstır. Anlaşılabileceği gibi 4 aks aynı zamanda 2 adet durağan, 2 adet hareketli bağlamdan kaynaklanmıştır. Kültürel ve sosyal akslarda yaşam daha alansal iken turistik ve kentsel aksta daha çizgisel bir hareket öngörülmüştür.

​

Yeni Karakter, Yeni Doku

Bahsedilen akslar tarihî merkezdeki açık alan hareket ve etkinliklerini tanımlarken bu hareketleri destekleyecek bazı yapılar ve donatılar da tasarlanmıştır.

​

Antik Tiyatro A'nın kuzeyindeki Fortress Hill'deki açık alan, aksların belirlediği doğrultu ve biçimlerde yeniden organize edilmiştir. Yeni açık alan planında civardaki kültür varlıklarını öne çıkarmak ve bağlantıları kurmak öncelikli amaç olduğu için katedral, kazı alanları, bedesten ve tiyatro ön plana çıkarılacak şekilde meydancık oluşturulmuş (St. Achilles Square), doğudaki mevcut meydan, nehir ve tiyatronun güneyi ile bağlantı kurulmuştur. Katedralin etrafının açılıp ortaya çıkarılması ve meydan oluşturulması esnasında, burada ve açık alanın geri kalanında mevcut olan ağaçların da yalnızca sökülüp yeni yerlerine taşınması planlanmıştır. Bu şekilde kurulan bağlantıları destekleyip, aksların oluşturduğu konsepti kuvvetlendirmek için yerden rampa şeklinde yükselen yeni bir yapı (the Hill) tasarlanmıştır. Bu yapı, bölgedeki kültür varlıklarına veya doğal varlıklara baskınlık kurmadan, açık alanla bütünleşerek yeni bir sosyal ortam ve seyir deneyimi yaşatmayı amaçlamaktadır. Rampa (the Hill), bulunduğu yerin Fortress Hill olmasına referans vererek, arkeolojik alanlara, kiliseye, nehre ve kentin geri kalanına farklı bir açıdan bakma fırsatı oluşturmaktadır. Bu yapının altında ve etrafında da yukarıda anlatılan akslar devam etmekte, sergi duvarları, oturma alanları ve yeşil alanlarla tarihî merkezde vakit harcanılabilme olanağını artırmaktadır.

 

Antik Tiyatro A'nın güneyinde ise kamulaştırma yapılmış yapı adalarının yıkılması gerektiği düşünülmüş, alanın büyük çoğunluğu açık alan olarak kurgulanacak şekilde, burada da rampa yapısına (the Hill) benzer şekilde aksları destekleyen bir yapı (Sosyal Bina / the Social Building) tasarlanmıştır. Yapı tasarlanırken, kamulaştırılmış yapı adalarının içinde, detaylı incelemeler sonucunda bazı yapıların, cephe bazında kalmış olsa da, tarihî, mimari ve sosyal değeri olduğu fark edilmiştir. Bu durum göz önünde bulundurularak, bu yapıların cephelerinin korunması, gerekli onarımın yapılarak burada yapılacak yapıya dâhil edilmesi ve kullanılmasının hem dokuya, hem yeni yapıya hem de oluşacak sosyal ortama katkısının olacağı düşünülmüştür. Bu cephelerin korunması ve yapıya dâhil edilmesinin yanı sıra yapının gabarisi de özenle çalışılarak elde edilen izlerin yardımı ile, buranın özgün yapı grubunun sınırlarına saygı gösterilerek tasarlanmıştır. Yapının cepheleri ise alan genelindeki ana tasarım ilkelerine, ana yönelime bağlı kalacak şekilde kurgulanmıştır. Yapı, güneyindeki açık alana (Defne Boğumu / Daphne Node) ve kuzeyinde kalan tiyatroya ve açık alana (Zeytin Boğumu / Olive Node) tamamen şeffaf cephelerden, iki tarafındaki sokağa ise ara ara açılmış yarıklardan bakmaktadır. Bu yapı temel olarak tiyatro hizmet birimlerini barındırmakta olsa da herkese hizmet eden özellikleri de bulunmaktadır. Özellikle kültürel ve sosyal aksları, açık fuaye, kapalı ve/veya açık kafe, dükkan, sergi alanı, balkon gibi mekânları ile kendi içinde de devam ettirmektedir. Zemin katında danışma, kafe, dükkân gibi direkt sosyal ortamla bağlantılı işlevler bulunurken bodrum katında sahne arkası birimleri (soyunma odaları, prova odası, depo) konumlandırılmış; ayrıca konferans odası ve tiyatroya ulaşım tünelleri tasarlanmıştır. Birinci kat ise yönetim ofisleri, atölye ve yapıyı boydan boya geçen balkondan oluşmaktadır.​​​​​​